Tomasz Łubieński - "Ani tryumf, ani zgon"
Szkice o powstaniu warszawskim Tomasza Łubieńskiego mają tytuł nawiązujący do znanej pieśni Kazimierza Delavigne'a "Warszawianka" z 1831 roku. Są trafne i w odniesieniu do tego zrywu, którego 80. rocznica przypada w tym roku.
Autor podkreśla w swoich esejach te właśnie "okrągłe" rocznice będące okazją do bardziej wzniosłych uroczystości i "zawsze doskonale służą dostojnikom państwa i rządu, politykom różnych partii, dekoratorom, recytatorom (...),specjalistom od efektów specjalnych".
Nie ma wtedy za bardzo chęci, no i przecież nie wypada, by krytycznie oceniać powstanie. Łubieński otwarcie i odważnie pisze o "rocznicy nadziei, rocznicy żałoby", stawia pytania o cenę. Przytacza opinie tych, którzy już wcześniej o tym mówili i pisali. Cytuje słowa generała Andersa nazywającego fakt wybuchu powstania zbrodnią i mającego nadzieję, że przyjdzie "czas na wyjaśnienie tej sprawy, ale generał Komorowski i szereg innych osób stanie na pewno przed sądem za tak straszliwe, lekkomyślne i niepotrzebne ofiary".
Oglądałam serial "Kolumbowie", książkę też znam, "Czas honoru", "Miasto 44" i oczywiście dla mnie najbardziej przejmujący "Kanał" Wajdy z 1956 roku. Jest w nim niezwykle symboliczna scena, gdy Stokrotka (Teresa Iżewska) dociera z rannym Korabem (Tadeusz Janczar) do zakratowanego wyjścia z kanału - koniec nadziei.
W tym miejscu bardzo trafne są dla mnie słowa eseisty proponującego obchodzenie dwóch rocznic - wybuchu powstania 1.08. i jego klęski, kapitulacji dnia 2.10. W tym dniu mogłaby zabrzmieć, pisze Łubieński, modlitwa: "od powietrza, głodu, ognia i wojny. I od powstań, które tak mocno nas doświadczyły, zachowaj nas Panie".
A jednak wciąż budujemy legendę powstania, zdecydowanie mniej jest refleksji i ocen, analizowania ceny, poddawania w wątpliwość sensu tego zrywu, decyzji dowództwa, zagłady kilkuset tysięcy ludności cywilnej i zniszczenia miasta.
Wolimy pokazywać ostatnich powstańców, którzy czasem mówią o tym zrywie jak o jakiejś młodzieńczej przygodzie. Opowiadają o patriotyzmie, poświęceniu, bohaterstwie, o wręcz konieczności jego wybuchu właśnie wtedy, gdy przecież "układ o podziale świata był już zawarty poza plecami dowódców powstania" i nie miało ono żadnego wpływu na losy wojny.
Upiększa się je, przyjmuje, że "wszystkie możliwe błędy popełniono w imię wolności, która rozgrzesza ze wszystkiego".
W tym roku kolejna "okrągła" rocznica, Tomasz Łubieński nie zabierze już niestety głosu, refleksje i krytyczne oceny pozostaną w tle.
Zacytuję raz jeszcze słowa autora, którego eseje bardzo polecam: "To już polska tradycja: postrzegać się jako naród najdzielniejszy zarazem i szczególnie krzywdzony, choć cieszący się też niebieskimi protekcjami".
Autor podkreśla w swoich esejach te właśnie "okrągłe" rocznice będące okazją do bardziej wzniosłych uroczystości i "zawsze doskonale służą dostojnikom państwa i rządu, politykom różnych partii, dekoratorom, recytatorom (...),specjalistom od efektów specjalnych".
Nie ma wtedy za bardzo chęci, no i przecież nie wypada, by krytycznie oceniać powstanie. Łubieński otwarcie i odważnie pisze o "rocznicy nadziei, rocznicy żałoby", stawia pytania o cenę. Przytacza opinie tych, którzy już wcześniej o tym mówili i pisali. Cytuje słowa generała Andersa nazywającego fakt wybuchu powstania zbrodnią i mającego nadzieję, że przyjdzie "czas na wyjaśnienie tej sprawy, ale generał Komorowski i szereg innych osób stanie na pewno przed sądem za tak straszliwe, lekkomyślne i niepotrzebne ofiary".
Oglądałam serial "Kolumbowie", książkę też znam, "Czas honoru", "Miasto 44" i oczywiście dla mnie najbardziej przejmujący "Kanał" Wajdy z 1956 roku. Jest w nim niezwykle symboliczna scena, gdy Stokrotka (Teresa Iżewska) dociera z rannym Korabem (Tadeusz Janczar) do zakratowanego wyjścia z kanału - koniec nadziei.
W tym miejscu bardzo trafne są dla mnie słowa eseisty proponującego obchodzenie dwóch rocznic - wybuchu powstania 1.08. i jego klęski, kapitulacji dnia 2.10. W tym dniu mogłaby zabrzmieć, pisze Łubieński, modlitwa: "od powietrza, głodu, ognia i wojny. I od powstań, które tak mocno nas doświadczyły, zachowaj nas Panie".
A jednak wciąż budujemy legendę powstania, zdecydowanie mniej jest refleksji i ocen, analizowania ceny, poddawania w wątpliwość sensu tego zrywu, decyzji dowództwa, zagłady kilkuset tysięcy ludności cywilnej i zniszczenia miasta.
Wolimy pokazywać ostatnich powstańców, którzy czasem mówią o tym zrywie jak o jakiejś młodzieńczej przygodzie. Opowiadają o patriotyzmie, poświęceniu, bohaterstwie, o wręcz konieczności jego wybuchu właśnie wtedy, gdy przecież "układ o podziale świata był już zawarty poza plecami dowódców powstania" i nie miało ono żadnego wpływu na losy wojny.
Upiększa się je, przyjmuje, że "wszystkie możliwe błędy popełniono w imię wolności, która rozgrzesza ze wszystkiego".
W tym roku kolejna "okrągła" rocznica, Tomasz Łubieński nie zabierze już niestety głosu, refleksje i krytyczne oceny pozostaną w tle.
Zacytuję raz jeszcze słowa autora, którego eseje bardzo polecam: "To już polska tradycja: postrzegać się jako naród najdzielniejszy zarazem i szczególnie krzywdzony, choć cieszący się też niebieskimi protekcjami".
Komentarze
Prześlij komentarz